در سفر علمی‌ـ‌فرهنگی به شهر ترابزون ترکیه، تمرکز اصلی بر مطالعه تطبیقی دو بنای مذهبی «ایاصوفیه» در ترابزون و استانبول بود؛ بناهایی که هر دو با نامی مشترک اما با پیشینه، فرم و کارکرد متفاوت، نماد گذار تاریخی و فرهنگی در منطقه محسوب می‌شوند. ایاصوفیه استانبول، ساخته‌شده در سده ششم میلادی، ابتدا کلیسایی بیزانسی بود که پس از فتح قسطنطنیه توسط عثمانیان به مسجد تبدیل شد و بعدها به موزه و مجدداً به مسجد تغییر یافت. این بنا، تجسمی از هم‌زیستی فرم‌های مسیحی و اسلامی در بستری سیاسی و هویتی است.
در مقابل، ایاصوفیه ترابزون، بنایی کوچک‌تر و محلی‌تر از قرن سیزدهم است که در دوران امپراتوری ترابزون شکل گرفت و با گذار تدریجی به اسلام، دستخوش تغییراتی در تزئینات و کارکرد شد. این بنا نمایانگر نوعی آمیزش هنر بیزانسی، سلجوقی و محلی است که عناصر تصویری، کتیبه‌های سنگی و ساختار صلیبی آن بیانگر فرایند تعامل فرهنگی در شمال آناتولی است.
مطالعه این دو ایاصوفیه نشان داد که ترکیه در جایگاه مرزی میان شرق و غرب، همواره بستر تبادل فرهنگی، مذهبی و هنری با ایران بوده است. از دوره سلجوقیان تا عثمانی، شاهد انتقال و تأثیر متقابل عناصر بصری همچون نقوش اسلیمی، خوشنویسی و فرم‌های معماری میان دو سرزمین بوده‌ایم. این سفر فرصتی فراهم آورد برای بازخوانی نشانه‌شناسانه این فضاهای تاریخی، به‌منظور شناخت عمیق‌تر از ساختارهای هویتی، دینی و هنری منطقه و درک جایگاه ایران در شکل‌گیری پیوندهای فرهنگی میان تمدن‌های شرق و غرب.
نقاشی‌های دیواری ایاصوفیه ترابزون، علی‌رغم ارزش هنری و تاریخی بالا، در سال‌های اخیر با آسیب‌های جدی ناشی از بی‌توجهی، تخریب انسانی و فقدان سیاست‌های حفاظتی مؤثر روبه‌رو بوده‌اند. پس از تبدیل مجدد این بنا از موزه به مسجد در سال ۲۰۱۳، محدودیت‌های جدیدی برای نمایش نقاشی‌ها ایجاد شد. در برخی موارد، بخش‌هایی از نقاشی‌ها با پرده یا پوشش‌های موقت پنهان شدند، که خود باعث تغییر در شرایط رطوبتی و تسریع در فرسایش رنگ‌ها شد.
از سوی دیگر، نبود نظارت مستمر و تخصصی، و همچنین فقدان آگاهی عمومی از ارزش این آثار، موجب آن شد که بخشی از فرسایش و تخریب‌ها مستقیماً توسط بازدیدکنندگان یا سهل‌انگاری عوامل اجرایی صورت گیرد. مواردی از کندن بخش‌هایی از گچ یا نوشتن یادگاری روی دیوارها نیز گزارش شده است.
